Những làn sóng sáng kiến về chính sách công nghệ mới từ Uỷ Ban Châu Âu và chính phủ Anh Quốc phản ánh sự kết thúc của kỷ nguyên tự điều chỉnh trong lĩnh vực công nghệ và sự xuất hiện của mô hình giám sát mới, mà trong đó các nhà lập pháp và công chúng có nhiều tiếng nói hơn về cách thức triển khai dữ liệu và các thuật toán.

Uỷ ban Châu Âu đang lên kế hoạch kiểm tra các hướng dẫn đạo đức cho việc sử dụng trí tuệ nhân tạo trong một dự án thí điểm trong mùa hè năm nay. Vương quốc Anh đề xuất thành lập một cơ quan quản lý để buộc các công ty internet xoá các nội dung có hại trên trang web của họ. Các nhà ủng hộ chính sách và các chuyên gia công nghệ cho rằng những nỗ lực này, cùng với Quy định bảo vệ dữ liệu chung của Châu Âu (Europe’s General Data Protection Regulation) đã có hiệu lực vào năm ngoái, sẽ thay đổi cách các công ty sử dụng internet và trí tuệ nhân tạo trong kinh doanh.

Dean Harvey, một đối tác của công ty luật Perkins Coie LLP, cho biết các điều khoản mang tính pháp lý và quy định sẽ được đưa ra nhiều đợt thành nhiều đợt. Những người đầu tiên bị ảnh hưởng sẽ là những người phát triển công nghệ, những người đang tạo ra các thuật toán. Tiếp đó sẽ là các công ty sử dụng các thuật toán để xử lý thông tin khách hàng mà trong đó có chứa các thông tin nhận diện cá nhân. “Bạn sẽ phải đưa ra các biện pháp bảo vệ để đảm bảo rằng bạn có thể xử lý dữ liệu và phát triển các mô hình trí tuệ nhân tạo một cách có đạo đức”- Ông nói.

Đợt sóng thứ hai có thể sẽ cuốn trôi các công ty bán lẻ, tiếp thị và tài chính. Lấy ví dụ, những công ty này có thể bị xử phạt nếu việc vận hành kinh doanh của họ bị ảnh hưởng bởi các chương trình máy tính mang tính thiên vị hoặc phân biệt đối xử. Xa hơn nữa là các doanh nghiệp sử dụng trí tuệ nhân tạo mà không hề có dữ liệu về con người, ví dụ như các công ty sản xuất sử dụng học máy cho việc bảo trì mang tính dự đoán của thiết bị hoặc xe vận tải.

Cũng như việc các tập đoàn đã phát triển trên thực tiễn phức tạp để đối phó với các quy định trong các ngành công nghiệp như tài chính và năng lượng, họ sẽ cần tạo ra các cơ chế quản trị để đối phó với một loạt các quy định về công nghệ mới. Dưới đây là một số bước:

• Sẵn sàng có các vị trí lãnh đạo về đạo đức. Trong khi các cấu trúc doanh nghiệp hiện có về sự tuân thủ, pháp lý và kiểm toán đóng một vai trò nhất định, nhiều doanh nghiệp sẽ cần một vị trí lãnh đạo mới đặc biệt tập trung vào vấn đề đạo đức. Thomas Creely, giáo sư tại trường Đại học về lãnh đạo và đạo đức thuộc Đại học Naval War Mỹ, cho rằng việc tuyển dụng những người có đạo đức là vô cùng quan trọng, vì “những vấn đề nan giải sẽ không đổi và sẽ trở nên phức tạp hơn”.

Trong trường hợp có sự đối lập giữa lợi nhuận và đạo đức, doanh nghiệp nên sẵn sàng để hành động vì lợi ích lâu dài của công ty và thương hiệu. Brandon Purcell, trưởng chuyên gia phân tích của Forrester Research Inc, cho hay “Một số mô hình có độ chính xác cao cần được xử lý nhằm ít hoạt động hơn nhưng có đạo đức và minh bạch hơn.”

• Các nhà cung cấp và các đối tác. Natasha Duarte, nhà phân tích chính sách thuộc Trung tâm phi lợi nhuận về Dân chủ và Công nghệ, cho rằng các công ty phi công nghệ sẽ phải đánh giá kỹ lưỡng hơn về các bên thứ ba cung cấp các dịch vụ AI, để biết được những thuật toán nào của nhà cung cấp đó đã được đào tạo và những biện pháp bảo vệ nào được áp dụng cho việc bảo mật dữ liệu.

• Liên tục báo cáo chi tiết và tỉ mỉ. Doanh nghiệp cần áp dụng các chính sách nhằm báo cáo các hoạt động về AI của họ. Những báo cáo có thể dành cho ban lãnh đạo công ty, cho các cổ đông, cho một nhóm ngành công nghiệp hay một cơ quan quản lý. “Áp dụng các thực tiễn hàng đầu sẽ giúp giảm thiểu những rủi ro vốn có về AI liên quan đến khả năng giải thích và tính thiên vị” – Ông Martin Sokalski, Lãnh đạo toàn cầu về các vấn đề rủi ro công nghệ mới tại KPMG LLP.

• Quản lý giáo dục. Illah R.Nourbakhsh, giáo sư về đạo đức và công nghệ máy tính tại Học viện Robot thuộc đại hoạc Carnegie Mellon, cho rằng các công ty có thể phải chịu trách nhiệm cho các hoạt động liên quan đến AI, vì vậy các nhà lãnh đạo cần được đào tạo tốt hơn về khả năng cũng như hạn chế của AI. “Cần có sự thông thạo hơn về AI giữa các nhà lãnh đạo doanh nghiệp” – Ông nói.

Hải Anh